Iphigenia in de Griekse mythologie

Nerk Pirtz 04-08-2023
Nerk Pirtz

A TOT Z VAN GRIEKSE MYTHOLOGIE

Iphigenia is een beroemd vrouwelijk personage uit de verhalen van de Griekse mythologie. Als dochter van koning Agamemnon werd Iphigenia door haar vader op het offeraltaar gezet om de godin Artemis gunstig te stemmen.

Iphigenia Dochter van Agamemnon

Iphigenia werd geboren als prinses van Mycene, want Iphigenia werd meestal een dochter genoemd van koning Agamemnon en Clytemnestra .

Zo was Iphigenia de zus van Orestes, Elektra en Chrysothemis.

Aan haar moeders kant had Iphigenia een aantal beroemde familieleden, met Helena, de vrouw van Menelaos, als tante, en grootouders in de vorm van Tyndareus en Leda.

Zie ook: De godin Phoebe in de Griekse mythologie

Via Agamemnon was Iphigenia echter lid van de vervloekte Huis van Atreus Haar grootvader was Atreus, haar overgrootvader Pelops en haar betovergrootvader was Tantalus.

Iphigenia - Anselm Feuerbach (1829-1880) - PD-art-100

Een minder gebruikelijke versie van het verhaal van Iphigenia geeft een andere afstamming voor het meisje, want dan wordt gezegd dat Iphigenia in feite de dochter was van Theseus en Helena, geboren toen de Atheense held Helena had ontvoerd uit Sparta. Helena had haar dochter vervolgens aan haar zus Clytemnestra gegeven, die haar als haar eigen dochter had opgevoed.

De Trojaanse oorlog begint

Het verhaal van Iphigenia komt niet voor in de Ilias het werk van Homerus, hoewel Homerus wel melding maakt van een dochter van Agamemnon Iphianassa genoemd, wat al dan niet een alternatieve naam voor Iphigenia kan zijn. Veel van het verhaal van Iphigenia is dus ontleend aan andere schrijvers, waaronder Euripides.

Als lid van het Huis Atreus was Iphigenia misschien gedoemd vanaf haar geboorte, maar terwijl veel leden van het Huis Atreus hun lot alleen maar groter maakten door hun daden, was Iphigenia onschuldig aan wat haar zou overkomen.

Terwijl Iphigenia relatief jong was, begonnen de gebeurtenissen die tot de Trojaanse oorlog zouden leiden zich te ontvouwen.

In afwezigheid van Menelaos kwam Paris uit Troje om Helena te ontvoeren en de schat van de Spartanen te stelen. Zo werden de Kosters van Helena opgeroepen om de Eed van Tyndareus om Menelaos te beschermen en Helena terug te brengen uit Troje.

Nu was Iphigenia's vader geen Helens huwelijkskandidaat, maar wel de machtigste koning van die tijd, en dus werd Agamemnon de bevelhebber van alle helden en mannen die gehoor gaven aan de oproep om de wapens op te nemen; en als gevolg daarvan verzamelde zich bij Aulis een armada van 1000 schepen.

Met schepen en manschappen klaar was er maar één probleem, en slechte wind betekende dat de Achaeërs niet naar Troje konden zeilen.

Iphigenia en de profetie van Calchas

Het was de ziener Calchas die Agamemnon vertelde dat de godin Artemis boos was op iemand uit het Achaeaanse leger. Die iemand zou Agamemnon zijn, en daarom had Artemis besloten om de Achaeese vloot bij Aulis te houden.

Er worden verschillende redenen gegeven waarom Artemis boos zou kunnen zijn, maar meestal wordt gezegd dat de overmoed van Agamemnon, die zichzelf vergeleek met de jachtvaardigheden van de godin, de schuldige was.

Het was ook Calchas die Agamemnon de methode vertelde waarmee Artemis gunstig kon worden gestemd, er was een offer nodig, maar geen gewoon, een mensenoffer, en het enige geschikte slachtoffer was Iphigenia.

Het offer van Iphigenia

Het idee van mensenoffers kwam steeds terug in de Griekse mythologie, hoewel het niet gebruikelijk was. Er werden mensenoffers gebracht aan de Minotaurus, terwijl Tantalus en Lycaon doodden hun eigen zonen om een offer aan de goden te brengen.

Of Agamemnon ermee instemde dat Iphigenia geofferd zou worden, hangt af van de antieke bron die wordt gelezen. Sommigen vertellen dat Agamemnon besloot de oorlog af te blazen in plaats van zijn dochter te offeren, terwijl anderen vertellen dat Agamemnon het als zijn plicht zag om te doen wat Calchas voorstelde. Zelfs als Agamemnon niet bereid was, lijkt het erop dat hij uiteindelijk werd overtuigd door zijnbroer Menelaos, want er werden plannen gemaakt voor het offer van Iphigenia.

Iphigenia was in Mycene op het moment dat de schepen zich bij Aulis verzamelden, en haar moeder, Clytemnestra, kon op geen enkele manier worden overgehaald om haar dochter te offeren; en dus probeerde Agamemnon het niet eens. In plaats daarvan werd er een leugen verteld om Iphigenia en Clytemnestra naar Aulis te brengen; Agamemnon zou een bericht terugsturen naar Mycene via Odysseus en Diomedes, die Clytemnestra vertelden dat het was geregeld voorIphigenia om met Achilles te trouwen.

Zo'n huwelijk was zeer geschikt voor Iphigenia, en als gevolg daarvan kwamen Iphigenia en haar moeder naar Aulis Op dat moment werden Iphigenia en Clytemnestra van elkaar gescheiden.

Omdat er een offeraltaar was gebouwd, zou Iphigenia zich zeer bewust zijn geweest van wat haar te wachten stond, maar de meeste oude bronnen vertellen dat Iphigenia vrijwillig op het altaar klom, in de overtuiging dat haar dood noodzakelijk was, en het zou bekend worden als een heldendood.

Er ontstond wel een probleem toen het ging om wie Iphigenia zou offeren, want geen van de verzamelde Achaea-helden was bereid om de dochter van Agamemnon te doden. Uiteindelijk werd het aan Calchas overgelaten, de man die had gezegd dat het offer noodzakelijk was, om Iphigenia te doden, en dus hanteerde de ziener het offermes.

Het offer van Iphigenia - Giovanni Battista Tiepolo (1696-1770) - PD-art-100

Iphigenia gered?

In de eenvoudigste versies van de Iphigenia-mythe kwam Iphigenia's leven tot een einde door het mes van Calchas, maar er zijn maar weinig mensenoffers die zo eindigden in de Griekse mythologie. Want zelfs in het geval van Pelops De zoon van Tantalus werd weer tot leven gewekt nadat hij door zijn vader was gedood.

Zo werd het gebruikelijk om te zeggen dat Iphigenia uiteindelijk niet echt geofferd was, en dat toen Calchas het mes naar beneden bracht om de dochter van Agamemnon te doden, de godin Artemis tussenbeide kwam door Iphigenia weg te voeren en een hert in de plaats van het meisje te zetten. Artemis zorgde er echter voor dat iedereen die getuige was van het offer van Iphigenia, niet herkende dat er een vervanging had plaatsgevonden.

Nadat het offer was gebracht nam de slechte wind die de Achaeese vloot bij Aulis had vastgehouden af en kon de reis naar Troje beginnen.

Dodelijke gevolgen van het offer van Iphigenia

Het offer, of het vermeende offer, van Iphigenia zou dodelijke gevolgen hebben voor Agamemnon. Agamemnon zou tien jaar strijd in Troje overleven en toch werd hij bij zijn thuiskomst in Mycene vermoord.

In zijn afwezigheid om te vechten had Agamemnons vrouw, Klytemnestra, een minnaar genomen in de vorm van Aegisthus. Aegisthus had vele redenen om Agamemnon dood te willen, maar er werd algemeen gezegd dat Klytemnestra maar één reden had om haar man dood te willen, namelijk het feit dat haar man de moord op hun dochter had geregeld.

Zo werd een hulpeloze Agamemnon gedood door Klytemnestra en Aegisthus toen hij een bad nam.

Iphigenia in Tauris

Pas na de dood van Agamemnon dook het verhaal van Iphigenia weer op in de Griekse mythologie, met Iphigenia in het verhaal van haar broer Orestes.

Toen Artemis het hert in de plaats van Iphigenia had gezet, had de godin de dochter van Agamemnon naar het land van de Tauri gebracht, een land dat normaal gesproken wordt vergeleken met de moderne Krim. Artemis benoemde Iphigenia vervolgens tot priesteres van de tempel van de godin in Tauris.

Zie ook: Het sterrenbeeld Ram

Iphigenia, die ontsnapt was aan het feit dat ze een mensenoffer was geworden, kreeg nu de leiding over de onderneming, want de Tauri offerden alle vreemdelingen in hun land.

Iphigenia en Orestes

Vele jaren zouden voorbijgaan, maar dan zouden de paden van broer en zus elkaar kruisen, want Orestes zou naar Tauris komen.

Nadat hij de dood van zijn vader had gewroken, werd Orestes nu achtervolgd door de Erinyes voor het doden van zijn moeder Klytemnestra, en er werd gezegd dat Apollo Orestes dat vertelde door het standbeeld van Artemis uit Tauris te stelen.

Zo kwamen Orestes en Pylades naar Tauris, maar als vreemdelingen werden ze prompt gearresteerd en klaargemaakt om geofferd te worden, toen Iphigenia bij de gevangenen kwam was er geen herkenning tussen broers en zussen, maar Iphigenia bood wel aan om Orestes vrij te laten als hij een brief mee terug naar Griekenland zou nemen. Orestes weigerde te gaan als dat betekende dat hij moest vertrekken Pylades achter om geofferd te worden, en in plaats daarvan vroeg Orestes aan Pylades om met de brief mee te gaan.

Orestes en Iphigenia in Tauris - Angelica Kauffmann (1741-1807) - PD-art-100

De brief van Iphigenia bleek de sleutel te zijn voor broer en zus om elkaar te herkennen, en dus werd een nieuw plan in werking gezet. Met Iphigenia's kennis waren Iphigenia, Orestes en Pylades al snel aan boord van het schip van Orestes, vertrokken ze uit Tauris, met het beeld van Artemis in hun bezit.

Iphigenia terug in Griekenland

Zelfs toen Iphigenia, Orestes en Pylades terugkeerden naar Griekenland, gingen verhalen uit Tauris hen voor, en in deze verhalen werd gezegd dat Orestes was geofferd. Dit liet Elektra Aletes, de zus van Iphigenia en Orestes verwoest, maar ook aangemoedigd, de zoon van Aegisthus, die nu de troon van Mycene grijpt.

In reactie op het nieuws uit Tauris reisde Elektra naar Delphi om te vragen wat de toekomst nu voor haar in petto zou hebben. Het lot zorgde er natuurlijk voor dat Elektra op hetzelfde moment in Delphi aankwam als Iphigenia, maar opnieuw herkenden de broers en zussen elkaar niet en Iphigenia werd aan Elektra aangewezen als de priesteres die Orestes had geofferd.

Elektra was dus van plan de vrouw te doden die haar broer had "vermoord", maar toen Elektra op het punt stond aan te vallen, verscheen Orestes aan de zijde van Iphigenia, hield Elektra's aanval tegen en legde uit wat er allemaal was gebeurd.

De drie kinderen van Agamemnon, nu herenigd, keren terug naar Mycene en Orestes doodt Aletes en wordt zo heerser over het koninkrijk dat zijn geboorterecht was.

Het definitieve einde voor Iphigenia

Het verhaal van Iphigenia komt effectief tot een einde en de dochter van Agamemnon komt daarna nog maar zelden ter sprake. Sommigen vertellen dat ze stierf in de stad Megara, op de Isthmus van Korinthe, een stad die toevallig de woonplaats was van Calchas, de ziener die haar geofferd zou hebben.

Na haar dood werd gezegd dat Iphigenia een bewoner was van het Witte Eiland, of Eilanden van de Gezegenden, het equivalent van het paradijs in het Griekse hiernamaals. Er werd ook vaak gezegd dat Iphigenia in het hiernamaals getrouwd was met Achilles, en zo werd de belofte ingelost die haar naar Aulis had gebracht.

Nerk Pirtz

Nerk Pirtz is een gepassioneerd schrijver en onderzoeker met een diepe fascinatie voor de Griekse mythologie. Geboren en getogen in Athene, Griekenland, was de jeugd van Nerk gevuld met verhalen over goden, helden en oude legendes. Van jongs af aan was Nerk gefascineerd door de kracht en pracht van deze verhalen, en dit enthousiasme werd met de jaren sterker.Na het behalen van een graad in klassieke studies, wijdde Nerk zich aan het verkennen van de diepten van de Griekse mythologie. Hun onverzadigbare nieuwsgierigheid leidde hen op talloze zoektochten door oude teksten, archeologische vindplaatsen en historische archieven. Nerk reisde veel door Griekenland en waagde zich in afgelegen hoeken om vergeten mythen en onvertelde verhalen te ontdekken.De expertise van Nerk beperkt zich niet alleen tot het Griekse pantheon; ze hebben zich ook verdiept in de onderlinge verbanden tussen de Griekse mythologie en andere oude beschavingen. Hun grondig onderzoek en diepgaande kennis hebben hen een uniek perspectief op het onderwerp gegeven, minder bekende aspecten belicht en een nieuw licht geworpen op bekende verhalen.Als doorgewinterde schrijver wil Nerk Pirtz hun diepgaande begrip en liefde voor de Griekse mythologie delen met een wereldwijd publiek. Ze geloven dat deze oude verhalen niet louter folklore zijn, maar tijdloze verhalen die de eeuwige worstelingen, verlangens en dromen van de mensheid weerspiegelen. Via hun blog, Wiki Greek Mythology, wil Nerk de kloof overbruggentussen de oude wereld en de moderne lezer, waardoor de mythische rijken voor iedereen toegankelijk zijn.Nerk Pirtz is niet alleen een productief schrijver, maar ook een boeiende verhalenverteller. Hun verhalen zijn rijk aan details en brengen de goden, godinnen en helden levendig tot leven. Met elk artikel nodigt Nerk lezers uit op een buitengewone reis, waardoor ze zich kunnen onderdompelen in de betoverende wereld van de Griekse mythologie.De blog van Nerk Pirtz, Wiki Greek Mythology, dient als een waardevolle bron voor zowel geleerden, studenten als enthousiastelingen en biedt een uitgebreide en betrouwbare gids voor de fascinerende wereld van Griekse goden. Naast hun blog heeft Nerk ook verschillende boeken geschreven, waarin ze hun expertise en passie in gedrukte vorm delen. Of ze nu schrijven of spreken in het openbaar, Nerk blijft het publiek inspireren, onderwijzen en boeien met hun ongeëvenaarde kennis van de Griekse mythologie.