Πίνακας περιεχομένων
ΟΙ ΣΕΙΡΉΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΜΥΘΟΛΟΓΊΑ
Οι Σειρήνες είναι από τους πιο διάσημους χαρακτήρες της ελληνικής μυθολογίας, καθώς οι συναντήσεις τους με τους Έλληνες ήρωες είναι πραγματικά η ουσία των θρύλων. Αυτές οι μυθολογικές φιγούρες είναι φυσικά γνωστές για το "Τραγούδι των Σειρήνων", τις μελωδίες που παρέσυραν τους απρόσεκτους ναυτικούς στον θάνατο.
Οι Σειρήνες ως θεότητες της θάλασσας
Η θάλασσα, και το νερό στο σύνολό του, ήταν σημαντική για τους αρχαίους Έλληνες, και κάθε πτυχή της είχε μια θεότητα που σχετιζόταν με αυτήν. Όσον αφορά τη θάλασσα, υπήρχαν ισχυροί θεοί όπως ο Ποσειδώνας, και δευτερεύουσες θεότητες όπως ο γενικά ευεργετικός Νηρηίδες Η θάλασσα, βέβαια, εγκυμονούσε πολλούς κινδύνους για τους Αρχαίους Έλληνες και αυτοί οι κίνδυνοι προσωποποιήθηκαν, με τους Γοργόνες, τις Γαρίδες και τις Σειρήνες να είναι μερικές από αυτές τις προσωποποιήσεις.
Δείτε επίσης: Οι θεοί και η θεά του ΟλύμπουΟι Σειρήνες στην ελληνική μυθολογία
Στην αρχή, όμως, οι Σειρήνες δεν συνδέονταν με τη θάλασσα, καθώς αρχικά χαρακτηρίζονταν ως Ναϊάδες, νύμφες του γλυκού νερού, με τις Σειρήνες να είναι οι κόρες του Ποταμού. Achelous Διάφορες αρχαίες πηγές κατονομάζουν διαφορετικές μητέρες για τις Σειρήνες, και ορισμένοι ισχυρίζονται ότι οι Σειρήνες της ελληνικής μυθολογίας γεννήθηκαν από μια Μούσα, είτε τη Μελπομένη, την Καλλιόπη ή την Τερψιχόρη, είτε από τη Γαία, είτε από τη Στερόπη, την κόρη του Πορθητή.
Ενώ υπάρχει σύγχυση σχετικά με το ποια ήταν η μητέρα των Σειρήνων, υπάρχει επίσης σύγχυση σχετικά με το πόσες ακριβώς Σειρήνες υπήρχαν στην ελληνική μυθολογία.
Το κάλεσμα των σειρήνων - Felix Ziem (1821-1911) - PD-art-100 Τα ονόματα των Σειρήνων
Thelxiope - Γοητευτική φωνή Thelxinoe - Γοητεύοντας το μυαλό Thelxipea - Γοητευτικό Molpe - Τραγούδι Peisinoe - Επηρεάζοντας το μυαλό Aglaophonus - Υπέροχη ηχογράφηση Ligeia - Διαυγής-τονισμένο Leucosia - White-Stuff Aglaope - Υπέροχη φωνή Παρθενόπη - Παρθενική φωνή |
Θα μπορούσε βέβαια να υποστηριχθεί ότι τα τρία πρώτα ονόματα των Σειρήνων αναφέρονται στην ίδια νύμφη. Ο Ησίοδος, στο Κατάλογοι γυναικών , ονόμασε τις Σειρήνες ως Αγλαόφωνο, Μόλπη και Θελξίνοη (ή Θελξιόπη), ενώ στο Bibilotheca (Ψευδο-Απολλόδωρος), τα ονόματα που δόθηκαν ήταν Αγλαόπη, Πεισίνω και Θελξιπέα.
Οι Σειρήνες και η Περσεφόνη
Ο ρόλος των Σειρήνων όμως θα άλλαζε όταν η Περσεφόνη εξαφανίστηκε. Αν και αρχικά άγνωστος, ο λόγος για τον οποίο η Περσεφόνη εξαφανίστηκε ήταν επειδή Άδης , ο Έλληνας θεός του Κάτω Κόσμου, είχε απαγάγει τη θεά, προκειμένου η Περσεφόνη να γίνει σύζυγός του.
Στη ρομαντική εκδοχή της ιστορίας των Σειρήνων, η Δήμητρα στη συνέχεια εφοδίαζε τις Σειρήνες με φτερά, ώστε να μπορούν να τη βοηθήσουν στην αναζήτηση της Περσεφόνης. Έτσι, οι Σειρήνες εξακολουθούσαν να είναι όμορφες νύμφες, απλώς με φτερά που τους επέτρεπαν να πετούν.
Δείτε επίσης: Η βασίλισσα Τύρος στην ελληνική μυθολογίαΣε άλλες εκδοχές του μύθου των Σειρήνων, όμως, η Δήμητρα είναι θυμωμένη με την αποτυχία των συνοδών της Περσεφόνης να αποτρέψουν την εξαφάνιση της κόρης της, οπότε όταν μεταμορφώνονται, οι Σειρήνες γίνονται άσχημες γυναίκες-πουλιά.
Οι Σειρήνες και οι Μούσες
Ορισμένες από τις αρχαίες ιστορίες που αναφέρονται στις Σειρήνες υποστήριζαν ότι οι νύμφες θα έχαναν στη συνέχεια τα φτερά τους. Οι Σειρήνες θα ανταγωνίζονταν τους Νεότερες Μούσες για να ανακαλύψουν ποια ομάδα μικρών ελληνικών θεών είχε τις πιο όμορφες φωνές, και όταν οι Μούσες κέρδιζαν τις Σειρήνες, οι Μούσες μάδηζαν τα φτερά των Σειρήνων.
Οι αρχαίες πηγές που παρείχαν μια περιγραφή των Σειρήνων όμως βρίσκονταν σε δίλημμα, καθώς οι ίδιες ιστορίες έλεγαν επίσης ότι μετά την εξαφάνιση της Περσεφόνης, κανένας θνητός δεν είδε ποτέ μια Σειρήνα και δεν έζησε μετά, καθιστώντας αδύνατο για έναν χρονογράφο να δώσει μια περιγραφή μιας Σειρήνας από πρώτο χέρι.
Ο Οδυσσέας και οι Σειρήνες - Marie-Francois Firmin-Girard (1838-1921) - PD-art-100 Το νησί των Σειρήνων
Η Περσεφόνη βέβαια βρέθηκε τελικά στο βασίλειο του Άδη, για το μισό χρόνο που η κόρη της Δήμητρας ήταν προγραμματισμένο να παραμείνει στον Κάτω Κόσμο. Περσεφόνη δεν είχε επομένως ανάγκη από συνοδούς ή συμπαίκτες, και έτσι οι Σειρήνες ανέλαβαν έναν νέο ρόλο. Ορισμένες αρχαίες ελληνικές πηγές αναφέρουν ότι ο Δίας έδωσε στις Σειρήνες το νησί της Ανθεμόεσσας ως νέα πατρίδα, αν και οι μεταγενέστεροι Ρωμαίοι συγγραφείς έβαλαν τις νύμφες να ζουν στα τρία βραχώδη νησιά που ονομάζονται Sirenum scopuli. Δεν υπάρχει οριστική τοποθεσία ούτε για την Anthemoessa ούτε για το Sirenum scopuli, με την πρώτη να αναφέρεται μερικές φορές ως το νησί Κάπρι ή το νησί Ίσκια, ενώ η δεύτερη ως το Capo Peloro ή τα νησιά Sirenuse ή Gallos. Η έλλειψη σαφήνειας οφείλεται ίσως στις περιγραφές του σπιτιού των Σειρήνων που προσφέρονταν στην αρχαιότητα, καθώς τα μόνα χαρακτηριστικά που έλεγαν ότι ήταν απόκρημνοι βράχοι και κρυμμένοι βράχοι. Το τραγούδι των Σειρήνων λέγεται ότι ήταν αρκετά όμορφο ώστε οι ναυτικοί να πνίγονται ή να ρίχνουν τα πλοία τους στα βράχια, προκειμένου να πλησιάσουν την πηγή του όμορφου τραγουδιού. |
Οι Αργοναύτες και οι Σειρήνες
Είναι ίσως περίεργο ότι παρά την προφανή φήμη των Σειρήνων, αυτές οι νύμφες εμφανίστηκαν μόνο σε δύο μεγάλες ιστορίες της ελληνικής μυθολογίας. Και στις δύο περιπτώσεις οι Σειρήνες συναντήθηκαν από γνωστούς Έλληνες ήρωες, με τον Ιάσονα και τον Οδυσσέα να περνούν από το σπίτι των Σειρήνων.
Ο Ιάσονας είναι φυσικά ο καπετάνιος της Αργούς, και αυτός και οι άλλοι Αργοναύτες συνάντησε τις Σειρήνες κατά τη διάρκεια της αποστολής για να φέρει το Χρυσόμαλλο Δέρας στον Ιόλκο. Οι Αργοναύτες γνώριζαν για τους κινδύνους που εγκυμονούσε το Τραγούδι των Σειρήνων, αλλά μεταξύ των Αργοναυτών ήταν και ο Ορφέας. Ο θρυλικός μουσικός έλαβε εντολή να παίξει καθώς η Αργώ περνούσε δίπλα από τις Σειρήνες, και αποτελεσματικά αυτή η μουσική έπνιξε το Τραγούδι των Σειρήνων.
Ένας από τους Αργοναύτες όμως άκουσε ακόμα τις Σειρήνες να τραγουδούν, και έτσι πριν προλάβει να τον σταματήσουν, Butes Πριν όμως ο Βούτης πνιγεί, η θεά Αφροδίτη τον έσωσε και τον μετέφερε στη Σικελία, όπου ο Βούτης έγινε εραστής της θεάς και πατέρας ενός από τους γιους της, του Έρυγα.
Οι Σειρήνες - Edward Burne-Jones (1833-1898) - PD-art-100 Ο Οδυσσέας και οι Σειρήνες
Ο Οδυσσέας θα έπρεπε επίσης να περάσει από το σπίτι των Σειρήνων καθώς αυτός και οι επιζώντες άνδρες του θα επιχειρούσαν το ταξίδι της επιστροφής από την Τροία στην Ιθάκη. Η μάγισσα Κίρκη είχε ήδη προειδοποιήσει τον εραστή της Οδυσσέα ότι μπορούσε να παρακάμψει τους κινδύνους των Σειρήνων, και έτσι καθώς το πλοίο πλησίαζε στο νησί των Σειρήνων, ο Οδυσσέας έβαλε τους άνδρες του να φράξουν τα αυτιά τους με κερί. |
Ο Οδυσσέας έδεσε τότε τον εαυτό του στο κατάρτι του πλοίου για να ακούσει το τραγούδι των Σειρήνων- ο Οδυσσέας όμως είπε στους άνδρες του να μην τον ελευθερώσουν από τα δεσμά του μέχρι να απομακρυνθούν από τον κίνδυνο. Έτσι το πλοίο του Οδυσσέα παρέκαμψε με επιτυχία τον κίνδυνο των Σειρήνων.
Ο Οδυσσέας και οι Σειρήνες - John William Waterhouse (1849-1917) - PD-art-100 Ο θάνατος των Σειρήνων;
Η κοινή εκδοχή του μύθου των Σειρήνων θέλει τις Σειρήνες να αυτοκτονούν αφού ο Οδυσσέας είχε περάσει επιτυχώς- αυτό οφειλόταν σε μια προφητεία που έλεγε ότι αν κάποιος άκουγε το τραγούδι των Σειρήνων και ζούσε, τότε θα χάνονταν οι Σειρήνες.
Αυτό όμως αγνοεί το γεγονός ότι ο Βούτης είχε ήδη ακούσει το τραγούδι των Σειρήνων και επέζησε μια γενιά πριν ο Οδυσσέας συναντήσει τις Σειρήνες. Έτσι, λίγοι συγγραφείς έχουν τις Σειρήνες να ζουν και μετά τη συνάντηση με τον Οδυσσέα, και μάλιστα σε μια ιστορία εκδικούνται τον Έλληνα ήρωα, καθώς ο Τηλέμαχος, ο γιος του Οδυσσέα, λέγεται ότι σκοτώθηκε από τις νύμφες όταν έμαθαν ότιποιος ήταν ο πατέρας του.