Πίνακας περιεχομένων
ΤΟ ΧΡΥΣΌ ΚΡΙΆΡΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΜΥΘΟΛΟΓΊΑ
Το χρυσό κριάρι και το χρυσόμαλλο δέρας
Η ιστορία του Ιάσονα και των Αργοναυτών είναι μια από τις πιο διάσημες ιστορίες της ελληνικής μυθολογίας, και φυσικά οι ήρωες είχαν ως αποστολή τη σύλληψη του Χρυσούμαλλου Δέρατος της Κολχίδας.
Το Χρυσόμαλλο Δέρας, βέβαια, προήλθε αρχικά από ένα Χρυσό Κριαράκι, το Crius Chrysomallus, και φυσικά υπάρχει ένας ελληνικός μύθος για το Χρυσό Κριαράκι καθώς και για το Χρυσόμαλλο Δέρας.
Η ιστορία του Χρυσού Κριαριού αρχίζει
Η ιστορία του χρυσού κριού δεν ξεκινάει στην Κολχίδα αλλά στο βασίλειο της Βισαλτίας στη βόρεια ακτή του Αιγαίου. Βασιλιάς της Βισαλτίας ήταν ο Βισάλτης, γιος της Γαίας (θεάς της Γης) και του Ήλιος (ο θεός του Ήλιου), και έτσι το βασίλειο και ο λαός του, οι Bisaltae, πήρε το όνομά του από τον βασιλιά. Στην ελληνική μυθολογία, το πιο σημαντικό στοιχείο για τον βασιλιά Βισάλτη ήταν το γεγονός ότι ήταν πατέρας μιας πανέμορφης κόρης, της Θεοφανής- και μνηστήρες από όλο τον αρχαίο κόσμο συνέρρεαν στη Βισαλτία σε μια προσπάθεια να παντρευτούν τη Θεοφανή. |  Θεοφάνης και Ποσειδώνας - Παλάτι Sondershausen |
Στην ελληνική μυθολογία, μια όμορφη γυναίκα δεν προσελκύει απλώς τους θνητούς, και στην περίπτωση της Θεοφανής, ήταν ο θεός Ποσειδώνας που επιθυμούσε την πριγκίπισσα. Ο Ποσειδώνας αποφάσισε ότι για να την κάνει το δικό του, θα την απήγαγε, και έτσι ο Ποσειδώνας και η Θεοφανή βρέθηκαν σύντομα στο νησί Κρούμισσα.
Το χρυσό κριάρι γεννιέται
Η εξαφάνιση του Θεοφάνη προκάλεσε αναστάτωση στη Βισαλτία και σύντομα οι μνηστήρες που είχαν μείνει πίσω κυνηγούσαν την κόρη του Βισαλτή. Για να μπερδέψει τους κυνηγούς ο Ποσειδώνας μεταμορφώθηκε σε κριάρι και ο Θεοφάνης σε προβατίνα, ενώ οι κάτοικοι της Κρούμισσας μεταμορφώθηκαν σε βοοειδή και πρόβατα.
Όταν οι μνηστήρες αποβιβάστηκαν στην Κρούμισσα δεν βρήκαν ούτε τον Θεοφάνη ούτε κανέναν άνθρωπο. Οι μνηστήρες όμως δεν έφυγαν αμέσως από το νησί και έστησαν ένα στρατόπεδο για τον εαυτό τους και στη συνέχεια για να συντηρηθούν άρχισαν να τρώνε τα ζώα που βρήκαν στο νησί. Ο Ποσειδώνας αποφάσισε τότε να μετατρέψει τους μνηστήρες του Θεοφάνη σε λύκους.
Ο Ποσειδώνας είχε τότε τη δυνατότητα να κάνει τις κακές του συνήθειες με τον Θεοφάνη κατά βούληση- η σύντομη σχέση μεταξύ του Ποσειδώνα και του Θεοφάνη θα απέφερε ένα παιδί, ένα χρυσό κριάρι, τον Κρίο Χρυσόμαλλο.
Το χρυσό κριάρι στη διάσωση
Αργότερα, ο Χρυσός Κριός θα διαπιστώσει ότι είχε σημαντικό ρόλο στην ελληνική μυθολογία, και η ιστορία μεταφέρεται στη Βοιωτία. Στη Βοιωτία υπήρχε ένας βασιλιάς που ονομαζόταν Αθάμας, γιος του Αιόλου, ο οποίος είχε παντρευτεί τη νεφελώδη νύμφη Νεφέλη. Η Νεφέλη θα γεννήσει δύο παιδιά, έναν γιο που ονομαζόταν Φρίξος και μια κόρη που ονομαζόταν Χέλλε. Η σχέση μεταξύ του Αθάμα και της Νεφέλης έμελλε να μην διαρκέσει, όμως, και ο Αθάμας θα παρατήσει τη Νεφέλη για χάρη της Ινώ, κόρης του Κάδμος . Η Νεφέλη θα φύγει από τη Βοιωτία, αφήνοντας τα δύο παιδιά της στη φροντίδα του πατέρα τους- η Νεφέλη θα αφήσει επίσης πίσω της μια βροχή, αν και το αν αυτό προκλήθηκε από την αναχώρηση της νύμφης του νερού ή από τη ίντριγκα της Ινώ εξαρτάται από την εκδοχή του μύθου που διηγείται. Σίγουρα η Ινώ ζήλευε τα δύο θετά παιδιά της και έφτασε στο σημείο να προσπαθήσει να σκοτώσει τον Φρίξο. Η δολοφονία του Phrixus Ωστόσο, αυτό θα γινόταν με παράκαμψη, καθώς μέσω της δωροδοκίας διαφόρων αγγελιοφόρων, η Ινώ έπεισε τον Αθάμα ότι το μαντείο είχε διακηρύξει ότι μόνο με τη θυσία του Φρίξου θα μπορούσε να αρθεί η δραχμή. Η Νεφέλη μπορεί να άφησε πίσω τα παιδιά της, αλλά δεν τα εγκατέλειψε, και προτού ο Αθάμας προλάβει να σκεφτεί καν να θυσιάσει τον γιο του, η Νεφέλη είχε στείλει τον Χρυσό Κριό για να σώσει τον Φρίξο και τον Χέλλε. |
Ο Φρίξος και η Helle πετούν μακριά με το χρυσό κριάρι
Το Χρυσό Κριαράκι είχε γεννηθεί με πολλά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, και όχι μόνο με το χρώμα του τριχώματός του, ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Χρυσού Κριαράκι ήταν η ικανότητά του να πετάει, και σύντομα το Χρυσό Κριαράκι πέταξε από τη Βοιωτία με τον Φρίξο και τη Χέλλε να προσκολλώνται στο τρίχωμά του. Το σχέδιο ήταν να πετάξουν προς την Κολχίδα, το βασίλειο στην πιο απομακρυσμένη ακτή του Εύξεινου Πόντου και στην άκρη του γνωστού κόσμου, ώστε να απομακρυνθούν όσο το δυνατόν περισσότερο τα παιδιά από την Ινώ. Η πτήση ήταν προφανώς μεγάλη, και καθώς η Helle δεν ήταν τόσο δυνατή όσο ο αδελφός της, πάλευε να παραμείνει στην πλάτη του Χρυσού Κριαριού. τελικά, Helle θα έχανε τη λαβή της από το χρυσό κριάρι, και η κόρη της Νεφέλης έπεσε νεκρή στη στενή είσοδο της Μαύρης Θάλασσας. |  Phrixus και Helle |
Το σημείο όπου έπεσε η Helle θα γινόταν στη συνέχεια γνωστό ως Ελλησπόντος, όνομα που μερικές φορές αναφέρεται ακόμη και σήμερα ως Δαρδανέλια.
Ο θάνατος του χρυσού κριού
Ο Φρίξος κατάφερε να κρατήσει το μαλλί του Χρυσού Κριαριού και μετά από μια μακρά πτήση, ο γιος της Νεφέλης προσγειώθηκε με ασφάλεια στην Κολχίδα.
Ένα άλλο από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Χρυσού Κριαριού ήταν η ικανότητά του να μιλάει, και έτσι ήταν το Χρυσό Κριαρίο που είπε στον Φρίξο τι έπρεπε να κάνει στη συνέχεια.
Ο Φρίξος κλήθηκε να θυσιάσει τον διασώστη του, το Χρυσό Κριαράκι, για να τιμήσει τον θεό Ποσειδώνα. Έτσι, η ζωή του Χρυσού Κριαράκι έληξε, αλλά με τη θυσία του, ο Φρίξος απέκτησε το Χρυσόμαλλο Δέρας. Ο Ποσειδώνας θα εξασφάλιζε ότι το Χρυσό Κριαράκι θα έμενε για πάντα στη μνήμη του, καθώς ο Κριός Χρυσόμαλλος θα μεταμορφωνόταν στον αστερισμό Κριός.
Το Χρυσόμαλλο Δέρας στην Κολχίδα
Η ιστορία με το χρυσόμαλλο δέρας του Χρυσού Κριαριού φυσικά συνεχίστηκε και ο Φρίξος θα μετέφερε το δέρας στην αυλή του Αιήτης , ο βασιλιάς της Κολχίδας, και ο βασιλιάς έλαβε τότε το Χρυσόμαλλο Δέρας ως δώρο από τον γιο της Νεφέλης. Ο Αιήτης ήταν τόσο γοητευμένος από το θαυμάσιο δώρο, ώστε ο Φρίξος πήρε αμέσως το χέρι της κόρης του Αιήτη, της Χαλκιόπης, και ασφαλής από κακό, ο Φρίξος θα ευημερούσε στην Κολχίδα. |
Ο βασιλιάς Αιήτης θα τοποθετούσε στη συνέχεια το Χρυσόμαλλο Δέρας σε τιμητική θέση, καθώς τοποθετήθηκε πάνω σε μια βελανιδιά στο ιερό άλσος του Άρη.
Δείτε επίσης: Τέρατα στην ελληνική μυθολογίαΑν και ερωτευμένος με το δώρο, το Χρυσόμαλλο Δέρας θα αποδεικνυόταν στη συνέχεια κατάρα για τον Αιήτη. Πριν από την άφιξη του Φρίξου και του Χρυσού Κριαριού, ο Αιήτης είχε τη φήμη του φιλόξενου βασιλιά, αλλά τώρα έγινε μια προφητεία ότι ο Αιήτης θα παρέμενε βασιλιάς της Κολχίδας μόνο αν το Χρυσόμαλλο Δέρας παρέμενε στο ιερό άλσος του Άρη.
Φοβούμενος πλέον για τη θέση του, ο Αίτη διέταξε να θανατώνεται όποιος ξένος βρεθεί στην Κολχίδα, γιατί φοβόταν ότι κάποιος ξένος θα μπορούσε να κλέψει το Χρυσόμαλλο Δέρας.
Δείτε επίσης: Η Αίθρα στην Ελληνική ΜυθολογίαΗ αναζήτηση του Χρυσού ΔέρατοςΜακριά στην Ιόλκο, ο Ιάσονας είχε φτάσει και προσπαθούσε να κερδίσει το θρόνο από το θείο του, Βασιλιάς Πελίας Ο Πελίας δεν είχε καμία πρόθεση να παραιτηθεί απλώς από το θρόνο για τον οποίο είχε εργαστεί τόσο σκληρά, και έτσι υποσχέθηκε να παραιτηθεί από το θρόνο αν ο Ιάσονας επέστρεφε με το Χρυσόμαλλο Δέρας από την Κολχίδα. Η αποστολή που δόθηκε στον Ιάσονα ήταν φαινομενικά αδύνατη και η οποία, όπως ήλπιζε ο Πελίας, θα σκότωνε τον Ιάσονα στην προσπάθειά του να την ολοκληρώσει. Τον Ιάσονα βοηθούσαν τόσο η Αθηνά όσο και η Ήρα, και σύντομα η Αργώ είχε κατασκευαστεί και οι μεγαλύτεροι ήρωες της εποχής ήταν στα κουπιά της. Υπήρχαν πολλές περιπέτειες και κίνδυνοι που έπρεπε να αντιμετωπίσουν στο ταξίδι προς την Κολχίδα, αλλά στο τέλος οι περισσότεροι Αργοναύτες έφτασαν με ασφάλεια στο βασίλειο του Αιήτη. Η ισχύς του Αργοναύτες σήμαινε ότι ο Αίαντας δεν μπορούσε απλώς να τους σκοτώσει, αλλά ούτε ο βασιλιάς της Κολχίδας θα παρέδιδε απλώς το πολύτιμο αγαθό του, ειδικά αν αυτό σήμαινε ότι θα έχανε το βασίλειό του. Έτσι, ο Αίαντας αποφάσισε να θέσει στον Ιάσονα πιο απίθανες αποστολές, και πάλι με σκοπό να σκοτώσει τον Έλληνα ήρωα. Στον Ιάσονα ανατέθηκε να ζυγίσει τους ταύρους του βασιλιά που ανέπνεαν φωτιά, και στη συνέχεια έπρεπε να αντιμετωπίσει τους πολεμιστές Σπαρτιάτες, που είχαν σπαρθεί από τα δόντια ενός δράκου. Και πάλι όμως ο Ιάσονας ήταν ευνοημένος από τους θεούς και η Ήρα είχε φροντίσει ώστε η κόρη του Αιήτη, η μάγισσα Μήδεια, να ερωτευτεί τον Ιάσονα. |
Ο Αιήτης όμως εξακολουθούσε να συνωμοτεί εναντίον του Ιάσονα και των Αργοναυτών, και ο βασιλιάς σχεδίαζε μάλιστα να σκοτώσει τους ήρωες ενώ αυτοί κοιμόντουσαν. Η Μήδεια όμως προειδοποίησε τον Ιάσονα, και πριν ο βασιλιάς μπορέσει να εφαρμόσει το σχέδιό του, ο Ιάσονας έδρασε. Η Μήδεια και ο Ιάσονας πήγαν στο άλσος του Άρη, και η μάγισσα κατάφερε να κοιμίσει τον δράκο της Κολχίδας, το φίδι που φύλαγε το άλσος. Έτσι, ο Ιάσονας ήταν ελεύθερος να αφαιρέσει το ΧρυσόFleece από το κάθισμά του, και φεύγει πίσω στο Αργώ .
Επομένως, ο Ιάσονας, οι Αργοναύτες και η Μήδεια θα έφευγαν από την Κολχίδα με το Χρυσόμαλλο Δέρας με ασφάλεια πάνω στην Αργώ.
Το χρυσόμαλλο δέρας - Hebert James Draper (1864-1920) -PD-art-100 Το Χρυσόμαλλο Δέρας στην IolcusΤο ταξίδι της επιστροφής στην Ιόλκο δεν ήταν χωρίς κινδύνους, αλλά τελικά η Αργώ αγκυροβόλησε και πάλι στην πόλη του Πελία- και ο Ιάσονας παρουσίασε το Χρυσόμαλλο Δέρας στο θείο του. Ο Πελίας, ακόμη και με το Χρυσόμαλλο Δέρας πλέον στην κατοχή του, δεν επιθυμούσε να πραγματοποιήσει την υπόσχεσή του, αλλά για την προδοσία του ο βασιλιάς σκοτώθηκε τελικά από τις ίδιες του τις κόρες. Ο Ιάσονας όμως δεν έγινε ποτέ βασιλιάς της Ιόλκης, γιατί ο γιος του Πελία Acastus διαδέχθηκε τον πατέρα του και εξόρισε τον Ιάσονα και τη Μήδεια. |  Ο Ιάσονας και το χρυσόμαλλο δέρας - Erasmus Quellinus II (1607-1678) - PD-art-100 |
Το τι απέγινε το Χρυσόμαλλο Δέρας δεν διευκρινίζεται ποτέ στις αρχαίες πηγές, αν και άλλα παρόμοια αντικείμενα, όπως οι χαυλιόδοντες του Καλυδώνιου Κάπρου, κατέληγαν συνήθως σε ναό αφιερωμένο σε έναν από τους σημαντικότερους ελληνικούς θεούς ή θεές.
Η ιστορία του Χρυσού Δέρατος όμως εξελίχθηκε με την πάροδο των αιώνων, και οι μεταγενέστερες ιστορίες που συνδέονταν με το τεχνούργημα του έδωσαν θεραπευτικές δυνάμεις, αν και στην αρχαιότητα το Χρυσό Δέρας ήταν απλώς ένας μεγάλος θησαυρός και όχι ένα μαγικό αντικείμενο.